Katalizator – czym jest i jak działa?

Już od jakiegoś czasu samochody wyposaża się w katalizatory (a właściwie konwertery lub reaktory katalityczne, potocznie zwane katalizatorami). Jest to element układu wydechowego, który zmniejsza szkodliwość wydobywających się z rury wydechowej spalin. Jego obecność jest efektem obowiązujących norm emisji, które samochody muszą spełniać.

Windykacja samochodu od dłużnika

Wysoka cena

Katalizator nie jest urządzeniem szczególnie skomplikowanym, jest za to bardzo drogi. Wysoka cena wynika z materiałów stosowanych do jego produkcji, głównie metali szlachetnych, takich jak platyna, rod i pallad. Ten ostatni pierwiastek jest rzadszy nawet niż złoto, stąd jego wysoka cena. Przemysł motoryzacyjny jest zresztą głównym odbiorcom wydobywanego na świecie palladu. W przeszłości, gdy katalizatory były montowane w ciągu układu wydechowego pod pojazdem, często padały łupem złodziei, którzy tylko tą jedną część mogli sprzedać z dużym zyskiem. Obecnie katalizatory montuje się raczej blisko silnika – nie tyle z uwagi na złodziei, co ciepło generowane przez silnik, które pozwala urządzeniu efektywniej pracować. Katalizator bowiem, by mógł prawidłowo działać, musi rozgrzać się do temperatury 300 – 800 st. Celsjusza.
Metale szlachetne są niezwykle reaktywne. Aby zwiększyć powierzchnię styku spalin z powierzchniami katalitycznymi, wnętrze katalizatora ma skomplikowaną strukturę, przypominającą zwykle plaster miodu. Ten rdzeń może być metalowy lub ceramiczny. Spaliny, przechodząc przez katalizator wchodzą w reakcje z metalami szlachetnymi. W procesie redukcji eliminowane są tlenki węgla i węglowodory, a w procesie utleniania – tlenki azotu. Całość urządzenia zamknięta jest w czymś na kształt metalowej, lekko spłaszczonej puszki.
Katalizator jest urządzeniem dość trwałym – i całe szczęście, bowiem zakup nowego do tanich nie należy i trzeba się liczyć z wydatkiem rzędu kilku tysięcy złotych. Co więcej, niektóre modele aut mają więcej, niż jeden katalizator. Do uszkodzeń katalizatora może dochodzić na przykład podczas przejeżdżania przez kałużę. Pod wpływem chłodnej wody metalowa osłona silnie rozgrzanego urządzenia gwałtownie się kurczy, uszkadzając rdzeń. Katalizatorom nie służy też niesprawny układ zapłonowy. Gdy do urządzenia przedostają się niespalone dawki paliwa, mogą one dopalać się właśnie w katalizatorze, uszkadzając go. Również olej przedostający się do układu wylotowego nie służy katalizatorom.

Częste awarie

Do najczęstszych objawów awarii katalizatora należą: grzechoczący dźwięk podczas jazdy, zmniejszona moc silnika, a nawet jego dławienie, zwiększone zużycie paliwa i paląca się kontrolka check engine.
Katalizator można czyścić lub regulować, co jest rozwiązaniem dużo tańszym, niestety nie zawsze możliwym. Poważniejsze awarie wymagają kosztownej wymiany urządzenia na nowe. Część tych pieniędzy możemy jednak odzyskać sprzedając uszkodzony katalizator jednej z firm, zajmujących się ich skupem i utylizacją. W żadnym wypadku katalizatora nie można usuwać. Jeśli wykryje to diagnosta, samochód nie przejdzie badania technicznego i nie zostanie dopuszczony do ruchu.